Vì Đẹp Hay Hiệu Quả?

Trong các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) của Liên Hiệp Quốc, bình đẳng giới là một trong những mục tiêu quan trọng. Để đạt được mục tiêu này thì trong đó có một tiêu chí là phụ nữ phải có cơ hội bình đẳng thực sự trong vai trò lãnh đạo trong các tổ chức chính trị, xã hội, và kinh tế ở các cấp bậc. Có lẽ chính vì vậy mà trong bộ tiêu chuẩn đánh giá ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị) ở các doanh nghiệp, sự đa dạng giới tính trong hội đồng quản trị hay ban giám đốc rất được sự quan tâm của giới đầu tư.

Gần đây, 6 quỹ đầu tư lớn ở Pháp, quản lý khoảng 3000 tỷ Euros tài sản kêu gọi các doanh nghiệp niêm yết cần tăng tỷ lệ nữ giới trong ban giám đốc lên mức tối thiểu là 30%. Đây cũng là xu hướng đầu tư có trách nhiệm của các quỹ đầu tư ở châu Âu, khi họ hướng đến các doanh nghiệp quan tâm đến các vấn đề phát triển bền vững.

Các quỹ đầu tư nói là khuyến khích nhưng thực ra đó là một yêu cầu ngầm.  Lý do là vì các quỹ đầu tư này thường là cổ đông lớn của nhiều doanh nghiệp niêm yết, nên tiếng nói của họ là có sức mạnh trong các đại hội cổ đông. Nếu doanh nghiệp không cải thiện theo khuyến nghị của các quỹ thì sẽ gặp bất lợi trong việc thông qua một số kế hoạch hay chính sách kinh doanh.

Không phải ngẫu nhiên mà mà giới đầu tư, đặc biệt là các quỹ đầu tư lớn quan tâm đến tỉ lệ nữ trong ban lãnh đạo hay ban điều hành của doanh nghiệp. Nhiều nghiên cứu thực chứng đã cho thấy rằng sự hiện diện của nữ giới trong ban lãnh đạo hay ban điều hành có ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Đặc biệt hơn, có nghiên cứu đã chỉ ra là khi tỉ lệ nữ trong ban giám đốc đạt mức 30%, hiệu quả của doanh nghiệp sẽ được cải thiện đáng kể.

Cách đây khoảng 10 năm, nhiều nước châu Âu đã chú ý đến việc bình đẳng giới trong hội đồng quản trị hay ban giám đốc của doanh nghiệp. Như nước Pháp vào năm 2011 đã ban hành luật quy định tỉ lệ nữ tối thiểu trong hội đồng quản trị, lộ trình năm 2014 là 20% và năm 2017 là 40%. Nhiều nước không bắt buộc một tỉ lệ nhất định nhưng có khuyến khích trong nhiều văn bản hướng dẫn.

Nhưng việc quy định hay khuyến khích sự hiện diện của phụ nữ trong hội đồng quản trị trước đây dường như thiên về giải quyết vấn đề xã hội hơn là kinh tế. Cho đến gần đây, nhiều doanh nghiệp và chính phủ đã đi vào thực chất hơn, sự hiện diện của phụ nữ phải cụ thể ở công việc điều hành, và đó là sự hiện diện của phụ nữ trong ban giám đốc. Tiêu biểu cho trường hợp này là Hạ viện Liên bang Đức (Bundestag) dự kiến sẽ sớm thông qua một sắc luật quy định tỉ lệ nữ trong ban giám đốc của doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán phải tối thiểu là 1/3.

Mặc dù phụ nữ được xem là cẩn trọng hơn trong quyết định rủi ro, chất vấn nhiều hơn, và gia tăng sự nhạy cảm tinh tế trong các quyết định nhưng một số nghiên cứu cũng chỉ ra việc có thêm phụ nữ trong ban lãnh đạo không cải thiện nhiều hiệu quả của doanh nghiệp. Mối tương quan giữa có sự hiện diện của phụ nữ trong ban lãnh đạo và hiệu quả doanh nghiệp là có ý nghĩa thống kê nhưng hệ số tương quan nhỏ hay không đáng kể. Dĩ nhiên, các kết quả nghiên cứu thực chứng còn phụ thuộc vào mẫu nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu. Nhưng như vậy thì cũng cho thấy sự hiện diện của phụ nữ trong ban lãnh đạo là tích cực, dù là làm đẹp ở góc độ xã hội hay tăng thêm hiệu quả của doanh nghiệp.

Không biết có phải ngẫu nhiên hay không, mà nhiều doanh nghiệp lớn niêm yết ở Việt Nam cũng có tỉ lệ phụ nữ trong ban giám đốc khá ấn tượng. Theo thông tin công bố thì VRE có tỉ lệ nữ trong ban giám đốc là 75%, VIC là 67%, TCH là 50%, SSI là 50%, HPG là 50%,VHM là 40% và MWG là 38%. Những doanh nghiệp gắn liền với những doanh nhân nữ nổi tiếng như bà Mai Kiều Liên (VNM) có tỉ lệ là 30%, bà Nguyễn Thị Phương Thảo (VJC) là 33% và bà Cao Thị Ngọc Dung (PNJ) là 30%. Các ngân hàng thương mại ở Việt nam cũng có tỉ lệ nữ đáng kể trong ban giám đốc. Có thể kể đến như MBB là 33%, TCB là 33%, và VPB là 32%.

Như vậy, tính ra các doanh nghiệp trong danh sách VN30 có tỉ lệ nữ trung bình trong ban giám đốc là 28%, rất gần với chỉ tiêu của nhiều nước có thị trường chứng khoán phát triển. Ngoài ra 14/30 doanh nghiệp có tỉ lệ nữ trong ban giám đốc từ 30% trở lên. Nếu xét về tiêu chí nữ trong ban giám đốc, các con số này thật là ấn tượng.

Hiện nay thị trường chứng khoán Việt Nam đang được xếp vào nhóm cận biên, nhiều khả năng sẽ sớm chuyển sang nhóm thị trường mới nổi. Do đó, khả năng thu hút dòng vốn đầu tư của các quỹ nước ngoài là rất tiềm năng.

Với xu hướng đầu tư có trách nhiệm của người dân và doanh nghiệp, các quỹ đầu tư dĩ nhiên sẽ càng thiên về lựa chọn các doanh nghiệp có điểm số ESG cao, trong đó có tiêu chí tỉ lệ nữ trong ban giám đốc. Vì lẽ đó, không chỉ các doanh nghiệp niêm yết trong VN30 mà rộng ra là các doanh nghiệp niêm yết ở Việt Nam nên để ý đến vấn đề này.

Không chỉ là thuận lợi hơn trong việc thu hút các quỹ đầu tư nước ngoài, các quỹ đầu tư lớn nước ngoài trở thành cổ đông lớn, cổ phiếu của doanh nghiệp sẽ được chú ý nhiều hơn bởi các nhà phân tích chứng khoán, cổ phiếu doanh nghiệp được tăng tính thanh khoản; doanh nghiệp có tỉ lệ nữ cao trong ban giám đốc còn thêm có lợi thế khi tiếp cận thị trường tài chính quốc tế, trong trường hợp niêm yết thêm ở nước ngoài hay huy động trái phiếu quốc tế.

Tóm lại, sự hiện diện của phụ nữ trong ban giám đốc của doanh nghiệp chỉ đem lại điều có lợi. Không chỉ làm tăng thêm cái đẹp ở nghĩa đen trong ban lãnh đạo điều hành, mà còn là cái đẹp ở góc độ xã hội trong vấn đề bình đẳng giới. Hơn thế nữa, hiệu quả của doanh nghiệp được tăng lên, dù có những bằng chứng cho thấy hiệu quả không lớn. Doanh nghiệp nào đạt được cả hai tiêu chí: vừa đẹp và hiệu quả thì quá tốt, còn gì hơn.

Bài đã đăng trên Nhân Dân Điện tử: https://nhandan.com.vn/chungkhoan/vi-dep-hay-hieu-qua--637551