Chông Gai và Hẹp: Con Đường Phục Hồi của Kinh Tế Thế Giới

Báo cáo triển vọng kinh tế toàn cầu của Tổ chức Tiền tệ Quốc tế (IMF) vừa mới công bố cho thấy con đường phục hồi của kinh tế thế giới sau cú sốc Covid-19 và cuộc chiến tranh Nga-Ukraine có nhiều chông gai và hẹp hơn cho các nhà hoạch định chính sách. Trong khi lạm phát dai dẳng hơn dự tính và hệ thống ngân hàng căng thẳng ở Hoa Kỳ cũng như EU là nỗi lo thì sự mở cửa của kinh tế Trung Quốc lại là một hy vọng. Tăng trưởng của kinh tế thế giới năm nay sẽ dựa vào các nền kinh tế đang phát triển là chủ yếu.

Nỗi lo từ Hoa Kỳ và EU
Với việc giá năng lượng giảm từ giữa năm 2022 và chuỗi cung ứng toàn cầu được nối lại dần dần, lạm phát toàn phần (headline CPI) đã bắt đầu có chiều hướng giảm ở các nền kinh tế phát triển, đặc biệt là Hoa Kỳ và EU. Thế nhưng, chỉ số lạm phát cơ bản (core CPI) ở các nền kinh tế này lại có xu hướng giảm chậm hơn, cho thấy dấu hiệu lạm phát dai dẳng (sticky). Nguyên nhân của lạm phát cơ bản giảm chậm là việc tăng sốc chỉ số giá trước đây, và thị trường lao động ở tình trạng thắt chặt. Trong bối cảnh lãi suất tăng cao, kinh tế tăng trưởng chậm nhưng nhu cầu tuyển dụng vẫn cao ở một số ngành, nổi bật trong đó là ngành dịch vụ. Rất nhiều nhà hàng ăn uống rất khó tuyển được lao động vì sau giai đoạn Covid-19, rất nhiều lao động đã bỏ việc và không quay lại.

Để chống lại lạm phát, các Ngân hàng Trung ương đã cập rập tăng lãi suất, tăng 3-5% từ mốc quanh 0%. Xét về tốc độ tăng thì đây là một con số rất lớn trong một thời gian ngắn khoảng một năm. Và điều này đã khiến cho nền kinh tế chậm lại, chi phí vốn trở nên đắt đỏ, những ngành quen dùng vốn để tăng trưởng như các startup công nghệ gặp ngay một cú sốc lớn, các khoản đầu tư vào các công cụ nợ dài hạn bị thua lỗ nặng. Và minh chứng là sự sụp đổ của một số ngân hàng ở Mỹ, trong đó có hai cái tên nổi tiếng gắn liền với ngành công nghệ là Silicon Valley Bank và Signature Bank. 

Căng thẳng của ngành ngân hàng còn trở nên đáng lo ngại hơn khi ngân hàng lớn thứ hai của Thụy Sỹ là Credit Suisse bị mua lại bởi đối thủ là UBS vì gặp khó khăn về tài chính. Sự sụp đổ của một ngân hàng có lịch sử lâu đời và có trụ sở chính ở một trung tâm tài chính hàng đầu thế giới được cho rằng sẽ có những tác động đáng kể đến sự ổn định của hệ thống tài chính các nước phát triển cũng như thế giới.

Sức ép từ ngành ngân hàng đã khiến cho tín dụng bị thắt chặt hơn nhưng quan điểm của Fed và ECB vẫn là ưu tiên giải quyết lạm phát hơn. Cho đến thời điểm này, xác suất Fed tiếp tục tăng lãi suất trong lần họp tới là khá cao, trong khi việc tăng lãi suất của ECB là dường như chắc chắn. Và nếu như vậy thì ưu tiên chống lạm phát phải đánh đổi bởi tăng trưởng.

Hy vọng từ Trung Quốc
Với việc gỡ bỏ phong tỏa và các biện pháp kiểm soát Covid-19 từ đầu năm 2023, các hoạt động vận tải, bán lẻ và các chuyến bay quốc tế bắt đầu trở nên nhộn nhịp hơn ở Trung Quốc. Là một nền kinh tế có hoạt động xuất nhập khẩu hàng đầu thế giới, ảnh hưởng của Trung Quốc là rất đáng kể với thế giới còn lại. Các nước trong khu vực châu Á và những nước có trao đổi thương mại lớn với Trung Quốc là những nước bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi tăng trưởng của Trung Quốc.

Trong bối cảnh các nền kinh tế lớn khác phải đương đầu với lạm phát và chấp nhận đánh đổi tăng trưởng thì Trung Quốc không bị sức ép lạm phát. Thêm vào đó, khó khăn của ngành bất động sản ở Trung Quốc đã được tháo gỡ phần nào khiến cho nhu cầu tăng trưởng là cấp thiết. Đó là chưa tính đến Chính phủ mới của Trung Quốc cũng cần con số tăng trưởng để tăng uy tín của mình. 

Với mức tăng trưởng GDP năm 2022 khá khiêm tốn là 3%, dự báo tăng trưởng của Trung Quốc năm 2023 sẽ là 5,2% trong năm 2023, thuộc nhóm cao nhất thế giới. Trong khi đó, số liệu mới nhất vừa được công bố cho thấy GDP quý I/2023 của Trung Quốc tăng 4% so với cùng kỳ năm trước. Một khảo sát mới đây còn cho rằng GDP năm 2023 của nước này tăng trưởng ở mức 5,4% và 5% trong năm 2024, cao hơn ước tính của IMF.

Không chỉ còn dư địa về chính sách tài khóa thông qua việc tăng cường đầu tư hạ tầng, chính sách tiền tệ của Trung Quốc còn có thể duy trì ở mức nới lỏng thậm chí có thể giảm thêm lãi suất điều hành và giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc trong thời gian tới khi lạm phát vẫn còn thấp và tiếp tục tăng chậm.

Điểm sáng các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển ở châu Á
Theo dự phóng của IMF, các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển ở châu Á sẽ là ngôi sao sáng trong năm 2023 và 2024 với mức tăng trưởng GDP lần lượt là 5,3% và 5,1%. Tuy nhiên, tăng trưởng của các nền kinh tế này phụ thuộc vào ba yếu tố bên ngoài quan trọng là tăng trưởng của thế giới, giá năng lượng và chính sách thắt chặt tiền tệ của Hoa Kỳ.

Tăng trưởng của Hoa Kỳ và Trung Quốc là có ảnh hưởng lớn nhất khi ước tính của Ngân hàng Thế giới cho thấy nếu Hoa Kỳ tăng trưởng 1 điểm phần trăm thì sẽ kéo theo tăng trưởng của khu vực này là 0,5 điểm phần trăm. Còn ảnh hưởnhg của Trung Quốc tương ứng 1 điểm phần trăm là 0,3 điểm phần trăm.

Trong khi đó, nếu lãi suất của Hoa Kỳ tăng 25 điểm cơ bản thì sẽ làm giảm 0,5 điểm phần trăm tăng trưởng của các nền kinh tế này. Riêng về giá năng lượng thì mức ảnh hưởng có sự khác biệt giữa các nền kinh tế là khác nhau với giả định giá năng lượng tăng 10%: có nước được hưởng lợi và có nước bị thiệt hại như trường hợp của Malaysia (có lợi) và Thái Lan (bị thiệt).

Tăng trưởng kinh tế của thế giới chậm lại trong năm 2023 là hệ lụy của Covid-19, lạm phát nhưng cũng cho thấy bóng dáng của sự phân cực giữa các quốc gia. Từ căng thẳng về địa chính trị dẫn đến những căng thẳng về thương mại, dòng vốn đầu tư quốc tế giảm đi. Vì lẽ đó, con đường hồi phục của kinh tế thế giới trong những năm tới còn nhiều chông gai và hẹp hơn cho các nhà hoạch định chính sách.

—

Mến gửi thêm các bạn báo cáo tháng 4/2023 của các tổ chức lớn:
https://prime.changngocgia.com/c/kinhtai/cac-bao-cao-thang-4-imf-wb-adb

À, khóa Kinh-Tài tháng 5 này, tính luôn 2 bạn đã booked giữ chỗ thì còn 3 chỗ nữa.
https://prime.changngocgia.com/c/thongbao/tutoring